KOMPAS.com - Ayahane tembung disebut juga dengan lungguhing tembung. Jika dalam bahasa Indonesia, ayahane tembung disebut dengan "jabatan kalimat".
Ngudhal ukara manut ayahane tembung teges nggoleki perangane ukara sing diarani jejer, wasesa, lesan, lan katrangan. Artinya dalam bahasa Indonesia yaitu mencari subyek, predikat, obyek, dan keterangan.
Pengertian
Pengertian dari bagian-bagian kalimat bahasa Jawa, sebagai berikut:
- Jejer (J) atau pokok kalimat
Jejer ing ukara aktif (tanduk) ateges perangane ukara sing nindakake pagawean. Ing ukara pasif (tanggap) ateges perangane ukara sing diarani pagawean.
- Wasesa (W) atau sebutan
Yaiku nerangake ukara sing mratelakake jinis ing pagawean. Mula wasesa tansah kedadean saka tembung kriya.
- Lesan (L) atau pelengkap
Lesan ing ukara aktif (tanduk) ateges perangan ukara sing dikenani pagawean.
Ing ukara pasif (tanggap) ateges perangan ukara sing nindakake pagawean.
- Katrangan (K) atau keterangan
Yaiku perangan ukara sing menehi katrangan marang jejer, wasesa, utawa lesan.
Baca juga: 10 Silah-silahing Tembung Bahasa Jawa
Macam-macam katrangan
Adapun macam-macam kata keterangan dalam kalimat bahasa Jawa, yaitu:
- Katrangan wayah: esuk, sore, saiki, bengi, lan sak piturute.
- Katrangan cacah: lima, sethithik, akeh,arang, lan sak piturute.
- Katragan panggonan: ing dhuwur kursi, ing lapangan, pinggir, jero buku, lan sak piturute.
- Katrangan ancas: supaya resik, supaya padhang, kareben waras, dimen rampung, lan sak piturute.
- Katrangan kahanan: reged, kasar, lurus, resik, lan sak piturute.
Contoh kalimat
Berikut adalah contoh kalimat bahasa Jawa beserta penjelasannya:
- Wingi sore Dika nandur kembang ing latar.
K J W L K
- Mau bengi Dhik Rega diutus Pak Irfan.
K J W L
- Esuk-esuk jam 06.00, Barti lunga saka omahe amarga nesu.
K J W K K
- Dhik Danang diajak kancane menyang Sragen
J W L K
- Tuku buku tulis ing toko Sukses
W L K
Baca juga: 60 Tembung Kosok Balen dan Artinya
Referensi:
- Drs. Imam Sutardjo, M. (2014). Kawruh Basa saha Kasusastran Jawi. Surakarta: Bukutujju.
- Raharjo, S. H. (n.d.). Kawruh Basa Jawa Pepak. Semarang: CV. Widya Karya.