KOMPAS.com - Sungkeman adalah salah satu tradisi hari raya Idul Fitri yang dilakukan setiap tahunnya.
Menurut Kamus Besar Bahasa Indonesia (KBBI), sungkeman adalah sujud atau tanda bakti. Sungkeman dilakukan oleh orang-orang yang masih muda kepada orang tua.
Saat sungkeman, mereka yang lebih muda akan menyampaikan permintaan maaf yang dijawab dengan kalimat sarat doa.
Dilansir dari Kompas.com (2022), tradisi sungkeman berasal dari Solo, Jawa Tengah pada 1930, khususnya di masa Kanjeng Gusti Pangeran Haryo (KGPH).
Tradisi ini dilakukan sebagai perwujudan membersihkan hati dan menyucikan diri dari segala kesalahan, baik disengaja maupun tidak.
Masyarakat percaya, sungkeman dapat menghapus semua hal negatif di tahun sebelumnya.
Baca juga: Makna Sungkeman Saat Lebaran dan Ucapan Sungkem kepada Orangtua
Contoh kalimat sungkeman dalam bahasa jawa dan artinya
Sungkeman saat Lebaran dilakukan dengan cara bersimpuh di hadapan orang yang lebih dua sembari mencium tangannya.
Kemudian, mereka yang lebih muda akan mengucapkan kalimat sungkeman berupa permohonan maaf.
Dikutip dari Kompas.com (2024), berikut contoh kalimat sungkeman dalam Bahasa Jawa yang cocok diucapkan saat Lebaran:
1. Ngaturaken sugeng riyadi, Taqabbalallahu Minna Wa Minkum Taqobbal Ya Karim, Kullu Amin Wa Antum Bikhoir. Mugi gusti Allah tansah paring hidayah, maghfiroh soho barokah dumateng kito sedoyo.
(Selamat Hari Raya. Taqabballahu Minna Wa Minkum Taqobbal Ya Karim, Kullu Amin Wa Antum Bikhoir. Semoga Allah selalu memberikan hidayah, maghfiroh dan barakah kepada kita semua).
2. Sugeng riyadi, sedoyo kalepatan dumateng panjenengan, ingkang sengojo lan mboten disengojo, kula nyuwun agenging samudro pangaksami.
(Selamat Hari Raya, saya mohon maaf atas segala kesalahan yang mungkin Anda lakukan, baik disengaja maupun tidak).
3. Ngaturaken sugeng riyadi, Pak/Bu. Sepinten kalepatan kula ingkang mboten angsal idining sarak, dalem nyuwun pangapunten. Mugi ing dinten riyaya punika gusti Allah SWT kersa maringi pangapunten dumateng kelepatan kito sedoyo.
(Selamat Hari Raya, Bapak dan Ibu. Ini salahku kalau saya tidak mendapatkan izin Sarak, Saya minta maaf. Saya berharap pada hari perayaan ini, Allah SWT mengampuni kesalahan kita semua).
4. Kulo ngaturaken sugeng riyadi lan nyuwun pangapunten dhumateng sedoyo kelepatanipun lan klenta klentinipun kulo.
(Kami ucapkan selamat dan mohon maaf atas segala kesalahan dan kesalahan kami).
5. Ngaturaken sembah pangabekti kawula. Bilih wonten klenta-klentunipun atur kulo saklimah, tuwin lampah kulo satindak ingkah kulo jarang lan mboten ndadosaken sarjuning panggalih, kulo nyuwun agenging samudro pangaksami.
(Dengan segala ketulusan, saya tahu ada kesalahan dalam tutur kata dan perbuatan saya, maka Saya mohon maaf sebesar-besarnya).
Baca juga: 20 Ucapan Sungkeman Lebaran kepada Orang Tua dalam Bahasa Jawa
6. Bapak/ibu, Kawulo badhe ngaturaken sugeng riyadi ugi nyuwun pangapunten bilih wonten kelepatan. Mugi-mugi gusti Allah ingkang maha agung tansah paring hidayah, maghfiroh lan barokah dumateng kito sadoyo.
(Bapak/Ibu, saya ingin mengucapkan selamat dan meminta maaf atas kesalahan apa pun. Semoga Tuhan Yang Maha Esa senantiasa memberikan hidayah, maghfiroh dan keberkahan kepada kita).
7. Sugeng riyadi, sedoyo kalepatan dumateng panjenengan, ingkang sengojo lan mboten disengojo, kula nyuwun agenging samudro pangaksami.
(Selamat Hari Raya, saya mohon maaf atas segala kesalahan yang mungkin Anda lakukan, baik disengaja maupun tidak).
8. Kulo ngaturaken sugeng riyadi lan nyuwun pangapunten dhumateng sedoyo kelepatanipun lan klenta klentinipun kulo.
(Saya ingin mengucapkan selamat dan mohon maaf atas segala kesalahan dan kesalahan yang telah diperbuat).
9. Kulo mriki sowan dateng ngarsanipun bapak/ibu/mbah kangge ngaturaken sugeng riyadi lan nyuwun pangapunten seagengipun samodra pangaksami dhateng sedaya klenta klentunipun lampah kulo tumindak lan anggene kulo matur ingkang kulo jarag nopo dene mboten dipunjareg. Ugi ing dinten riyaya meniko mugi-mugi gusti Allah SWT kersa maringi pangapunten dumateng kelepatan kito sedoyo.
(Saya datang ke sini untuk mengucapkan selamat Hari Raya kepada ayah/ibu/nenek saya dan meminta maaf dari lubuk hati yang paling dalam atas semua kesalahan yang telah saya buat dan hal-hal yang telah saya katakan. Selain itu, di hari perayaan ini saya berharap Allah SWT mengampuni kesalahan kita semua).
10. Kulo ngaturaken sembah ngabekti dhateng panjenengan, ugi nyuwun pangapunten ing sadeleme manah dumateng sedaya agengipun kelepatanipun tindak tanduk ingkang katingal menapa mboten katingal. Mugi mugi Allah nglebur dosa kulo lan panjenengan ing dinten riyaya meniko.
(Aku ingin memanjatkan doaku kepadamu, sekaligus memohon ampun dari lubuk hatiku yang terdalam atas segala kesalahan tingkah lakuku baik yang terlihat maupun yang tidak terlihat. Semoga Allah mengampuni dosa-dosa Anda pada hari perayaan ini).
Baca juga: 20 Ucapan Sungkeman Lebaran kepada Orang Tua dalam Bahasa Jawa
11. Kulo sowan wonten ing ngarsanipun Bapak/Ibu kangge nyaos sembah pangabekti. Mbok bilih wonten klenta-klentunipun atur kulo saklimah, tuwin lampah kulo satindak ingkah kulo jarang lan mboten ndadosaken sarjuning panggalih. Mugi Bapak/Ibu kerso maringi agunging samudro pangaksami. Kulo suwun kaleburna ing dinten riyadi puniko lan ingkang putra nyuwun berkah soho pangestu.
(Saya datang kepada ayah/ibumu untuk berdoa memohon maaf. Mungkin jika ada kesalahan dalam tutur kata saya, dan tindakan saya jarang terjadi dan tidak membuat Anda tidak bahagia. Saya harap Anda memberi saya keberuntungan terbaik. Terima kasih telah diikutsertakan pada hari ini dan anak yang memohon keberkahan).
12. Bapak/Ibu/Eyang, ing dinten riyoyo puniko kula ngaturaken sugeng riyadi. Ugi dumateng sedaya kalepatan ingkang kula sengaja lan ingkang mboten sengaja, kula nyuwun agenging samudro pangaksami.
(Ayah/Ibu/Nenek, di hari istimewa ini, saya ingin mengucapkan selamat kepada Anda. Demikian juga atas segala kesalahan yang saya perbuat secara sengaja dan tidak sengaja, saya mohon maaf).
13. Bapak/Ibu, mbok bilih wonten klenta-klentunipun atur kulo saklimah, tuwin lampah kulo satindak ingkah kulo jarang lan mboten ndadosaken sarjuning panggalih, mugi Bapak/Ibu kerso maringi agunging samudro pangaksami.
(Bapak/Ibu, mungkin ada beberapa kesalahan dalam tutur kata saya dan tindakan saya jarang terjadi dan tidak membuat saya bahagia, mohon maaf sebsar-besarnya).
14. Bapa/Ibu, ing diten riyaya menika kula badhe nyuwun agenging samudro pangaksami dumateng sedaya kalepatan ingkang kula sengaja lan ingkang mboten sengaja. Ugi kulo nyuwun donga pangestunipun saking Bapak/Ibu.
(Bapak/Ibu, di Hari Raya ini saya mohon maaf atas segala kesalahan saya, baik yang disengaja maupun tidak disengaja. Saya juga mohon restu dari Bapak/Ibu).
15. Kulo ngaturaken sembah ngabekti dhateng panjenengan ing dinten riyadi puniko. Mugi Bapak/Ibu kerso maringi agunging samudro pangaksami dumateng sedaya kelepatan kulo.
(Saya memanjatkan doa kepada Anda di hari istimewa ini. Saya harap Anda memberi saya lautan kebijaksanaan untuk mengatasi semua kesalahan saya).
Baca juga: Tradisi Sungkeman, dari Budaya Jawa jadi Kelaziman Idul Fitri
16. Ing dinten riyadi puniko lan ingkang putra nyuwun berkah soho pangestu lan nyuwun agenging samudro pangaksami dumateng sedaya kalepatan. Mugi-mugi gusti Allah SWT kersa maringi pangapunten dumateng sedaya kelepatan kito sedoyo
(Pada hari ini, aku memohon keberkahan dan memohon maaf sebesar-besarnya atas segala kesalahan. Semoga Allah SWT mengampuni segala kesalahan).
17. Kulo ngaturaken sembah pangabekti kawula. Sepinten kalepatan kula ingkang mboten angsal idining sarak, dalem nyuwun pangapunten. Mugi lineburo ing dinten riyaya punika.
(Saya memanjatkan doa kepada para penyembah saya. Ini adalah kesalahan saya karena saya tidak mendapat izin dan saya meminta maaf kepada Anda. Semoga dilebur di Hari Raya).
18. Kepareng matur dumateng Bapak/Ibu, kulo ngaturaken sedoyo kalepatan kulo ingkang disejo dan mboten disejo, kulo nyuwun agunge pangapunten saking Bapa/Ibu lan kulo nyuwun donga pangestunipun saking Bapak/Ibu.
(Saya ingin mengatakan kepada Anda, saya ingin me kepada Anda atas semua kesalahan yang saya lakukan dan tidak saya lakukan).
19. Bapak/Ibu/Eyang, ingkang sepindah kula ngaturaken sugeng riyadi. Kaping kalihipun, kula nyuwun pangapunten dumateng sedaya kalepatan ingkang kula sengaja lan ingkang mboten ngaja.
(Ayah/Ibu/Nenek, saya ucapkan selamat Hari Raya. Kedua, saya mohon maaf atas segala kesalahan yang saya lakukan dengan sengaja maupun yang tidak).
20. Kulo ngaturaken sembah ngabekti dhateng panjenengan ing dinten riyadi puniko. Mugi Bapak/Ibu kerso maringi agunging samudro pangaksami dumateng sedaya kelepatan kulo.
(Saya memanjatkan doa kepada Anda di hari istimewa ini. Saya harap Anda memberi saya pengampunan atas semua kesalahan saya).
Baca juga: Prosesi Pengajian hingga Sungkeman Berjalan Haru, Kiky Saputri Tak Kuat Tahan Air Mata
21. Dinten menika dinten bakdo riyadi, kula menawi gadah kalepatan ingkang disejo lan mboten disejo dhumateng Ibu lan Bapak, kula nyuwun agunging samudri pangaksami.
(Hari ini adalah hari kemenangan, jika ada kesalahan yang bisa disengaja dan tidak kepada Ayah dan Ibu, saya mohon maaf).
22. Kulo ngaturaken sugeng riyadi lan nyuwun pangapunten dumatheng sedoyo kelepatanipun lan klenta klentunipun kulo
(Saya ingin mengucapkan selamat dan meminta maaf atas segala kekeliruan dan kesalahan).
23. Kepareng matur dumateng Bapak/ Ibu, kulo ngaturaken sedoyo kalepatan kulo ingkang disejo dan mboten disejo, kulo nyuwun agunge pangapunten saking Bapak/Ibu lan kulo nyuwun donga pangestunipun saking Bapak/Ibu.
(Aku ingin mengatakan kepada Bapak/Ibu, aku ingin menyampaikan semua kesalahan yang aku perbuat dan tidak aku perbuat).
24. Bapak/ ibu/ eyang, ingkang sepindah kula ngaturaken sugeng riyadi. Kaping kalihipun, kula nyuwun pangapunten dumateng sedaya kalepatan ingkang kula sengaja lan ingkang mboten ngaja.
(Ayah/ibu/nenek, saya ucapkan selamat Hari Raya. Kedua, saya mohon maaf atas segala kesalahan yang saya lakukan dengan sengaja maupun yang tidak).
25. Sedaya lepat kula nyuwun pangapunten
(Aku minta maaf atas semua kesalahanku).
Itulah sederet kalimat sungkem yang bisa menjadi referensi saat Lebaran 2025.
(Sumber: Kompas.com/ Alinda Hardiantoro, Josephus Primus | Inten Esti Pratiwi, Josephus Primus).
Dapatkan update berita pilihan dan breaking news setiap hari dari Kompas.com. Mari bergabung di Grup Telegram "Kompas.com News Update", caranya klik link https://t.me/kompascomupdate, kemudian join. Anda harus install aplikasi Telegram terlebih dulu di ponsel.